หลุมขนมครกแบบพื้นที่สูงบนเขา
"โมเดล เปลี่ยนเขาหัวโล้น เป็นเขาหัวจุก"
การเปลี่ยนเขาหัวโล้นเป็นเขาหัวจุก คือ การประยุกต์ใช้ “โคก หนอง นา โมเดล” ให้เข้ากับพื้นที่ภูเขา ซึ่งจะมีปัญหาและความท้าทายแตกต่างจากการทำเกษตรในที่ราบลุ่ม
- ภูเขาซึ่งเปรียบเสมือนโคกตามธรรมชาติ จึงไม่จำเป็นต้องสร้างโคกอีก เพราะไม่มีปัญหาน้ำท่วมผลผลิตการเกษตร
- อย่างไรก็ดี พื้นที่ภูเขานั้น มักจะประสบปัญหาน้ำหลาก ดินพังทลาย และน้ำไม่พอเพียงในหน้าแล้ง การแก้ปัญหาก็ด้วย การเปลี่ยนจากการทำหนองน้ำเป็นการกั้น ฝาย ในพื้นที่ร่องเขา เพื่อเก็บน้ำจากต้นน้ำแทน การ ทำนาขั้นบันได โดยยกหัวคันนาสูงและกว้าง เพื่อเก็บน้ำฝนที่ตกลงมาบนภูเขาให้ได้มากที่สุด รวมถึง สร้างบ่อเก็บน้ำ ในพื้นที่ไว้ด้านบนเพื่อปล่อยน้ำผ่าน คลองไส้ไก่ กระจายให้ทั่วพื้นที่ และ ปลูกแฝก เพื่อป้องกันการพังทลายของดิน
- ปัญหาอีกด้านของการทำเกษตรบนภูเขา คือ การบุกรุกพื้นที่ป่าเพื่อการทำเกษตรเชิงเดี่ยว โมเดลนี้จึงเสนอให้เพิ่มพื้นที่ป่าด้วยการ ปลูกป่า 3 อย่าง ประโยชน์ 4 อย่าง เพื่อพอกิน พออยู่ พอใช้ และคืนความร่มเย็นให้ระบบนิเวศ
รูปแบบนี้จะใช้พื้นที่เพียง 10 ไร่ สามารถให้ผลผลิตมากกว่าการปลูกพืชเชิงเดี่ยวเช่น ข้าวโพด ทั้งภูเขา